Padre Hendrikus Federman

Op dit moment ligt Peter al een week op de hartbewaking van het universiteitsziekenhuis in Ciudad Bolivar. Voorlopige diagnose; instabiele angina pectoris. Het onderzoek is in volle gang en het wachten is op een eventuele hartkatheterisatie. Het is, onder de huidige omstandigheid, moeilijker concentreren maar Peter heeft me aangemoedigd door te gaan met het schrijven van het volgende artikel. Het is dan ook een bijzonder verhaal.

Het is warm en vochtig in Puerto Ayacucho , een klein stadje midden in het Amazone gebied. Met dagelijkse temperaturen van tussen de 38 en 43 graden Celsius is het erg lekker om de motor te gebruiken. We rijden rond op zoek naar Henry (manager van een klein reisbureau) die misschien zou kunnen helpen bij het realiseren van een wens: een paar dagen doorbrengen bij de Yanomami indianen, diep in het Amazonegebied. Na wat heen en weer bellen en mailen vinden we elkaar en vertellen we Henry van onze wens. Hij wil graag helpen maar legt uit dat vanwege de lage waterstand van de rivieren zo’n expeditie nu niet mogelijk is. We zijn teleurgesteld en mailen Christina Haverkamp ( Duits Antropologe die al jaren woont en werkt in het gebied van de Yanomami) met de vraag of we haar kunnen bezoeken om over haar werk te praten. We krijgen antwoord; Christina is helaas (voor ons) in Duitsland voor het geven van een aantal lezingen. Binnenkort reist ze af naar het Amazonegebied in Brazilië om ook daar onderzoek te doen naar de Yanomami. We spreken af dat wanneer wij in Brazilië zijn contact met haar opnemen voor een mogelijk bezoek.

Elke dag maken we een praatje met de schoonmaakster van het hotel. Ze vraagt waar we vandaan komen….uit Holanda …maar dan kennen jullie pater Federman wel..zegt zij..nou nee….maar de pater is hier heel bekend en doet al meer dan 25 jaar goed werk op de missiepost van el Raton….hij spreekt vijf talen waarvan twee inheemse dialecten….hij is zo goed voor de mensen….hij zou zo blij zijn met jullie bezoek…oké, we begrijpen het. We gaan naar el Raton en rijden eerst naar het 60 km dieper in de Amazone gelegen gehucht Samariapo. Hier is een kleine haven waarvandaan de lange houten kano’s ( het openbaar riviervervoer) aankomen en vertrekken. Het is er een drukte van belang en alles lijkt mee te kunnen. Vooral veel vaten met diesel maar ook de aanplakbiljetten van een populaire oppositieleider met de naam Ramon Radonski gaan het oerwoud in. Het is het jaar van de verkiezingen in Venezuela. Op 12 Februari worden de partijleiders van de oppositie gekozen en in September de nieuwe president. We vragen of hiervandaan de boot naar ons eiland vertrekt. Nee, jullie moeten 30 km verderop zijn in het dorp Morganito, zo horen we.

Morganito ligt aan de Orinoco rivier en aan de overkant ligt het eiland el Raton. Het dorpje is niet meer dan een handjevol krotten op een grote rots. De mensen kijken vreemd op van onze vrachtauto in hun dorp en we horen dat er tien gezinnen wonen. Oh , dus zo’n 50 mensen…nee, het zijn 10 grote gezinnen van samen 100 mensen en allemaal kennen ze pater Federman. We laten de auto achter in het dorp, varen naar de overkant en wandelen naar de missiepost. Een zuster staat de straat aan te vegen, ze kijkt ons eens aan en vraagt wat we komen doen. We vertellen haar dat we uit Nederland komen en op zoek zijn naar Pater Federman. Ze slaat de handen voor haar gezicht en roept….helemaal uit Nederland…voor de pater…en wat blijkt? Pater Federman is vier weken geleden na een kort ziekbed op 85 jarige leeftijd overleden. Tja, wat nu ? maar dan neemt zuster Maria ons mee naar een collega.

En daar zitten we, ’s morgens om acht uur aan de koffie en een stevige borrel , en praten met pater Giuseppe. Hij vertelt over het leven en werk van de Hollandse pater en laat foto’s zien van de pater die al op 25 jarige leeftijd in het Amazonegebied kwam wonen en werken. We krijgen een rondleiding over het terrein van de missiepost waar ook een kostschool is gevestigd. Tachtig jongens en meisjes uit zeer afgelegen gebieden krijgen hier een middelbare schoolopleiding. Alles strikt gescheiden; klaslokaal, eetzaal, slaapzaal, recreatieruimte. Eén voor de meisjes en een ander voor de jongens. We nemen een kijkje in de slaapzaal van de meisjes en tot onze verrassing zien we veertig hangmatten keurig op een rij. Zo zijn de meisjes het van huis uit gewend en je krijgt ze echt niet in een voor ons “normaal” bed laat de pater weten. De 72 jarige pater Giuseppe en de 77(!) jarige zuster Maria komen uit Italië maar werken al jarenlang in het Amazonegebied. De pater heeft 25 jaar bij de Yanomami gewoond en schenkt ons een exemplaar van een boek dat hij samen met een Fransman heeft geschreven. Het is een woordenboek Yanomami- Spaans.

We willen afscheid nemen maar dan zegt de pater..wij gaan nu naar een dorpje op ruim een uur varen. Het is het werkgebied geweest van Pater Federman..wij gaan er een herdenkingsdienst geven…..gaan jullie met ons mee? En daar gaan we, zuster Maria bereidt zich op de reis over het water voor door middel van een poncho en een speciale hoed (met minizonnepaneel en ventilator). Het is een lachwekkend gezicht. We varen ruim een half uur over de Sipapo en nog drie kwartier over Guyayapo rivier. De kano heeft een flinke buitenboordmotor die nodig is om veilig en snel langs de stroomversnellingen te kunnen laveren. Het gaat er af en toe ruig aan toe en we worden, op zuster Maria na, flink nat. De kinderen van het dorp staan al te wachten en in een lange stoet lopen we naar het kleine kerkje waar de pater heel snel het altaar klaarmaakt en uitlegt wie we zijn en waar we vandaan komen. Een foto van pater Federman staat op het altaar. Het is gezellig in de kerk, er wordt gezongen en gitaar gespeeld, kinderen lopen in en uit en baby’s liggen tevreden aan de borst.

Na afloop van de dienst deelt de zuster snoepjes uit en komen enkele van de dorpelingen een praatje met ons maken maar veel van hen spreken alleen het plaatselijke dialect. Er wordt gezamenlijk gegeten, gedronken en over politiek gesproken. Iedereen moet ontzettend lachen om zuster Maria die haar voorkeur voor de oppositie openlijk uitspreekt terwijl bijna iedereen in het dorp vóór Chavez is. Nu is er veel gratis; het onderwijs, de gezondheidszorg, medicijnen en er zijn nieuwe stenen huisjes (met golfplaten dak) neergezet. Niet dat ze deze gebruiken hoor…vertelt de pater lachend… ze worden gebruikt als opslagruimte en dan zetten ze er een riet gedekt huisje achter om in te wonen. Nagezwaaid door een aantal kinderen zetten we weer koers naar de missiepost waar we nog poos napraten met Maria en Giuseppe. Bij het afscheid nemen vragen zij ons om terug te komen en we beloven het…wanneer we in de buurt zijn gaan we hen zeker weer opzoeken, het is een onvergetelijke dag geweest.

En dan opeens, op de weg naar de stad Ciudad Bolivar, krijgt Peter pijn op de borst en heeft moeite met ademhalen en gaan we op zoek naar een ziekenhuis……..